Świąteczny rysunek Karola Ferstera pt. SAM. Spółdzielnia Mikołajów („Szpilki” 1960, nr 51-52) ze zbiorów Muzeum Karykatury, którego akcja rozgrywa się w sklepie „SAM”. Ponad 60 lat temu otwarto przy warszawskim placu Unii Lubelskiej Supersam. Przyjęty w PRL-u skrót „SAM” był wówczas określeniem dużego sklepu samoobsługowego. Jeden z pierwszych w Polsce powstał 1956 roku w Białymstoku na ulicy Lipowej. Sklep ze względu na swoją wielkość i różnorodny asortyment stał się miejscem kultowym dla mieszkańców Warszawy i okolic na miarę atrakcji turystycznej.

Jak widać na rysunku Ferstera dobór odpowiedniego prezentu z okazji świąt niekiedy może stać się prawdziwą bolączką. Tym razem z charakterystycznym dla siebie humorem zaprezentował sklep „SAM” jako Spółdzielnie Mikołajów. Spółdzielnia była dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby ludzi połączonych w celu zaspokajania wspólnych potrzeb: gospodarczych, społecznych i kulturalnych tworząc wspólne przedsiębiorstwo. W okresie PRL-u nastąpił rozwój spółdzielczej produkcji zabawek, a w 1972 roku powstał Krajowy Związek Spółdzielni Zabawkarskich w Kielcach. Po 1989 roku spora liczba spółdzielni zabawkarskich przestała istnieć ze względu na trudną sytuacje polityczno-ekonomiczną kraju. Kompozycja w humorystyczny sposób przedstawia szaleństwo zakupów w pogoni za upragnionymi prezentami. Artysta przestawił na rysunku tłumy klientów oglądających wypełnione półki sklepowe i Mikołajów w roli ekspedientów.

Pracę podarowano do zbiorów muzeum w 1999 roku.

Paulina Pilcicka.